Năm mới năm me, chắc hẳn trong mấy ngày vừa qua, ông Ngô Kinh Luân ở báo An ninh Thế giới Giữa tháng đã được dịp sáng mắt sáng lòng. Đời người có thiên biến vạn hóa, trong cái vạn nhất có khi cửa sinh cửa tử mập mờ giữa sương mây. Rõ ràng là không phải đầu óc người ta lúc nào cũng thấu đáo. Vì cớ đó mấy ông đồng bà cốt luyên thuyên từ Tử vi đẩu số tinh diệu vượng hãm, gieo tiền trinh ba đồng sáu hào tới ngắm chỉ tay, tướng số phán chỉ vận mạng mới có vài đồng rủng rỉnh. Biết trước cái vận hạn của mình, mở mang được cái bí cõi thâm tâm thì quá là lợi. Cho nên chính ông ấy cũng không mấy kìm nén mà chia sẻ cái hân hoan đó cùng bạn xem báo: '... và từ những ý này lần đầu tiên tôi được am tường...'
Nhưng hỡi ôi, ít ra trên mặt giấy tờ Người giữ lửa, các ông bà ấy bênh vực cho một ông lang chữa ung thư, thì vẫn còn cái động cơ 'còn nước còn tát', cứu người cứu đời, còn đằng này, ông nhà báo lại đi cầu ông Giáo sư T.N.T để xem về cái văn nước chúng mình cơ chứ!
Không ai còn lạ gì cái kì tích mà ông Giáo sư Giám đốc Trung tâm Lý luận này làm ra: với vị thế đáng nể trong ngành ngôn ngữ, ông Giáo sư ấy không hiểu từ đâu mà 'tri thiên mệnh' để chuyển qua tìm tòi về văn hóa. Trong độ chục năm, rồi thêm chục năm nữa, nhờ lực đẩy nào đấy, giờ đây người ta thấy ông lên truyền hình trong loại chương trình văn hóa đời sống, nhiều như ca sĩ trong giờ ca nhạc.
Nói về cái công trình đồ sộ về văn hóa của ông giáo sư này, có rất nhiều người với tri thức uyên bác, hiểu biết sâu rộng và có một thái độ đúng mực trong khoa học đã lên tiếng.
https://nguvandhag.wordpress.com/2014/02/17/doc-quyen-tim-ve-ban-sac-van-hoa-viet-nam-cua-tran-ngoc-them/ Giáo sư Lê Thành Khôi: Ðể kết luận, tôi thấy quyển sách của ông T... có hai phần. Phần có giá trị là khi tác giả phân tích văn hoá Việt Nam. Có những trang rất lí thú về đời sống cá nhân, văn hoá ứng xử với môi trường: ăn uống, mặc, ở và đi lại, tuy có khi người đọc có thể không đồng ý về điểm này hay điểm khác. Phần yếu kém của quyển sách là khi tác giả khái quát mà không có chứng minh khoa học, đặt cơ sở lí luận trên sự phân chia hai loại hình văn hoá, trọng tĩnh và trọng động, theo nguồn gốc nông nghiệp hay du mục của nó. Lịch sử thế giới không chứng minh lí luận đó: phần lớn các văn hoá khi xuất hiện ở phương Ðông cũng như ở phương Tây đều phối hợp nông nghiệp và du mục (tuy với trình độ khác nhau). Chỉ trong một số trường hợp vì hoàn cảnh địa lí khí hậu ta thấy chỉ có nông nghiệp (các đồng bằng Ðông Nam Á Châu) hay chỉ có du mục (Trung Á, Trung Phi, bán đảo Ả rập v.v.). Ðứng về phương diện phương pháp luận, để giảng nghĩa một sự kiện lịch sử xã hội, “gốc” không quan trọng bằng các sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá đương thời. Gốc là một khái niệm khái quát quá, lờ mờ quá, nhất là một gốc du mục hay nông nghiệp đưa ra nhiều xã hội khác nhau. Nhiều ý niệm khác tác giả dùng cũng không ở trong phạm trù khoa học: tính âm, tính dương, tính tĩnh, tính động, của một văn hoá là gì? Chữ tính hàm ý không thay đổi, hay không thay đổi trong một thời gian lâu, và có ở tất cả mọi người, dù là nam hay nữ, ở địa vị này hay địa vị nọ, ở đẳng cấp, giai cấp này hay đẳng cấp, giai cấp nọ. Sự thật thì cái gì cũng thay đổi, chậm hay nhanh. Có khi vì muốn đề cao văn hoá nước mình, tác giả đã quên nhiều sự kiện lịch sử. TNT cho rằng hai truyền thống quan trọng của Việt Nam là “dân chủ” và “trọng tình” (tr. 498): “vua nông nghiệp… coi dân như con cháu mình” (tr. 206: có bao nhiêu ông vua như thế?); “các cuộc chiến tranh mà người Việt Nam từng phải thực hiện đều mang tính tự vệ (cả) với người Chiêm Thành” (tr. 498). Năm 1471 Lê Thánh-tông đánh Chiêm Thành để “tự vệ” hay để mở mang bờ cõi? Sau khi chiếm thủ đô Chăm, Lê Thánh-tông đã giết hơn 40 000 người và bắt hơn 30 000 người về để làm gia nô hay điền binh (Ðại Việt sử kí toàn thư). Ðó có phải là một hành động “trọng tình” không? Tôi thì gọi nó là dã man, lấy làm hổ thẹn, chỉ biết … tạ lỗi với người Chăm. Gần đây cuộc cải cách ruộng đất có “trọng tình” không ? Và bây giờ các chủ nhân xí nghiệp “gốc nông nghiệp” đối xử với công nhân “trọng tình” hay “bóc lột” như người mác-xít vẫn nói? Nói chung các văn hoá “gốc nông nghiệp” bây giờ “trọng tình” hay “trọng tiền” hơn ?
http://kattigara-echo.blogspot.com/2012/10/tran-ngoc-them-va-ieu-kien-te-hai-cua.html Ông Giáo sư tiếp tục bị phản bác về mặt lịch sử: Có một số học giả nghiên cứu về di truyền học và cố gắng kết nối những người nói các ngôn ngữ Nam Á với nhau. Tuy nhiên các học giả này nói về một khu vực trải từ Ấn Độ đến Việt Nam, chứ KHÔNG PHẢI là nam Trung Quốc và các vùng bắc bán đảo Đông Dương. Về vấn đề này, có thể xem sơ đồ mô tả sự triển khai của người nói các ngôn ngữ Nam Á từ Ấn Độ đến Đông Nam Á trong bài viết gần đây: [Nguồn: Vikrant Kumar, et. al., Asian and Non-Asian Origins of Mon-Khmer- and Mundari-Speaking Austro-Asiatic Populations of India, published in American Journal of Human Biology18 (2006): 467].
http://www.gio-o.com/CaoTuThanh/CaoTuThanhTranNgocThem.html Gay gắt hơi thì có mấy lời thế này: Chính vì vậy mà quyển Cơ sở văn hóa Việt Nam đầy rẫy những lập luận ngụy khoa học và kết luận phi lịch sử kiểu “... tên gọi các đối lập cơ bản, thiết yếu (cũng tức là xuất hiện trước nhất) đều tuân theo thứ tự âm trước, dương sau : âm dương, vợ chồng, chẵn lẻ, vuông tròn... (tên gọi các đối lập không cơ bản như cha mẹ, ông bà... xuất hiện muộn hơn, do vậy đã chịu ảnh hưởng gốc du mục trọng nam, trọng dương tính)” (tr. 91). Thật không sao tin nổi rằng tiếng Việt có từ “vợ chồng” trước khi có những từ như “bố cái”,”cha mẹ”, và thật không rõ vì sao tổ tiên ta lại nói “đực cái”, “trống mái” mà không nói ngược lại cho nó trọng âm, trong khi chắc chắn họ phải có ý niệm về đực cái trống mái trước khi có ý niệm vợ chồng mà cũng không cần gì chịu ảnh hưởng của văn hóa gốc nào. Hơn thế nữa, nếu triển khai lập luận và kết luận ấy thì có lẽ ngay cả các nhà ngôn ngữ học cũng đớ lưỡi không nói được các từ ghép loại sông núi - núi sông, trắng đen - đen trắng, ngày đêm – đêm ngày, gạo thóc - thóc gạo là được cấu tạo theo thứ tự trọng âm hay trọng dương ! Bởi vì âm dương là một cặp khái niệm biểu kiến trong tư duy triết học của người phương Đông cổ, nó phản ảnh và khái quát hóa một cách đơn giản nhưng hàm súc sự khác biệt mang tính thống nhất biện chứng giữa các hiện tượng, lãnh vực và quá trình của thế giới chứ không phải là bản chất hay thuộc tính của các hiện tượng, lãnh vực và quá trình ấy... như lối nhận thức và suy diễn của T. N. T.
http://www.chungta.com/nd/tu-lieu-tra-cuu/ve-mot-thai-do-vi-chung-van-hoa.html Ở đây cũng góp thêm vào: Khi đem khái niệm văn minh du mục và văn minh trồng trọt làm chuẩn mực phân tích tìm kiếm lẽ dị biệt của văn hoá phương Bắc và văn hoá phương Nam, tác giả đã đưa người đọc vào một cảnh quan học thuật đầy hứa hẹn với những hướng kiến giải mới, những tư liệu mới,những vấn đề mới rất thú vị. Ở đây, tác giả có vẻ như cổ suý cho một thứ quan điểm sinh thái học mà nhà nhân học Marvin Harris đã đề xướng theo đó "cách người ta sản xuất lương thực và những nhu yếu phẩm khác như thế nào giải thích nguồn gốc và sự phát triển của nhiều tập quán văn hoá"[1]. Nhưng mặt khác, khi cắt nghĩa nội dung của các thành tố văn hoá cụ thể trên quan điểm chống một chủ nghĩa lấy Trung Hoa làm trung tâm, tác giả lại bộc lộ thái độ vị chủng trong xu hướng đề cao văn hoá Việt Nam khi so sánh với văn hoá Trung Hoa."Người có thái độ vị chủng có xu hướng đánh giá tất cả các nền văn hoá khác theo các tiêu chuẩn riêng của mình và coi chúng là thấp kém, không tự nhiên, hoặc sai, khi các nền văn hoá đó có gì khác biệt"[2]
Gần đây người ta lại thấy xôn xao công trình mới của ông Giáo sư về văn hóa Tây Nam bộ, thiệt là khôn tưởng. Coi như số ông khổ vậy, nhưng đền bù vào đó, về sau tên ông chắc chắn là sẽ được ghi vào lịch sử. Lamarck vì nói con hươu cao cổ có cổ dài vì nó muốn ăn lá trên cành cao mà được lưu truyền trăm năm đấy thôi. Ông Giáo sư viết được cả một cuốn Tử vi Đẩu số Toàn thư cho ngành Văn hóa cơ mà.
Vậy là ông nhà báo coi như cũng tìm được đến chốn cần đến. Phỏng vấn mà được một bài dài kín hai trang khổ lớn, đôi khi cũng là ước mơ của đồng nghiệp. Nhưng còn việc suốt năm nay đền có linh, miếu có thiêng không thì phải chờ coi duyên nhà báo với thánh thần đến cỡ nào. Cũng nhân đây có lời cùng ông nhà báo, vận đi liền với hạn, năm nay chớ có gặp thêm ai nữa. Lỡ như người ta theo phe thực chứng, phe xã hội, phe lịch sử thì e rằng ông không có bài đúng hạn cho biên tập đấy. Hi vọng suốt cả năm nhà báo sẽ nhìn thấu thế gian, hiểu rõ nhân tình với cái 'văn hóa ổn định' cùng 'văn hóa phát triển' (!) (Té ra nói chuyện một hồi nước chúng mình bao năm đầy biến động vẫn là gom vào 2 chữ 'ổn định'? Đến bây giờ mới cần có một văn hóa mới để phát triển khi lần đầu tiên nếm được vị phát triển? Các ông bà nào bỏ sức ra nghiên cứu xã hội hậu chiến để tìm cách chỉnh sửa cho cuộc sống tốt đẹp hơn đều là phản động?!)
Còn cái văn của chúng mình sẽ thế nào? Suốt dạo gần đây, việc nước có nhiều chuyện thiên hạ nói ra nói vào, cái nào cấy nấy xem chừng cũng căng thẳng cả, từ một ông già vận đồ tía, bộ bàn ghế chạm hình rồng đến máu me, cướp bóc. Đến cái cột đèn cũng nghĩ đến sự thay đổi, chứ chả phải mình ông Giáo sư. 'Nói thì dễ làm mới khó' xem chừng là câu chua ngoa nhất trong thời điểm này. Càng mỉa mai hơn khi Giáo sư cứ mơ hồ quần thảo mãi trong nguyên tắc: 'Nguyên tắc là kiểm xem hiện nay có những tật xấu nào là tệ hại nhất, xác định xem cái gì là nguyên nhân dẫn đến tật xấu đó và làm ngược lại là xong.' Cái khó khăn của toàn xã hội mà gom vào mỗi hai chứ 'tật xấu', lật ngược một cái là xong thì cả khoa Xã hội kia đóng cửa!
Dù sao thì ông Giáo sư đúng là tiến sĩ khoa học ngành ngữ văn có khác, nói chuyện ngọt tai nhưng khi bàn về cái văn hóa thì có lẽ cần chút đơn giản mà bỏ bớt sự rườm rà. Người đời kính lão đắc thọ thì ông sẽ có thêm phúc đức ấy mà.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét