Từ lâu, đã có nhiều ý kiến phản đối việc người ta nghe nhạc mãi trên máy mp3, trên máy phát đĩa. Người ta phản đối rất dữ dội nhạc thính phòng chủ yếu phát trên Youtube.
Vậy còn tác phẩm mỹ thuật thì sao?
Không thể phủ nhận rằng nhờ internet mà giờ đây người ta dễ dàng xem tranh của Van Gogh, Rembrandt... Gần như tất cả các tác phẩm của các danh họa nổi tiếng cũng như những họa sỹ quan trọng khác mà lịch sử quên mất họ lâu nay. Chỉ cần một ảnh chụp tốt, rõ ràng hay một bản scan kỹ lưỡng hay một video cận cảnh được đưa lên mạng, gần như cả thế giới đều có thể coi xét. Nhưng thật ra cả thế giới chỉ trông thấy được hình chụp hoặc bản scan của chính tác phẩm đó mà thôi.
Hệ lụy của hình thức đó xảy đến nhanh. Trước hết, hệ lụy đối với khán giả mang tính số đông, toàn thể, tức là mang tính xã hội. Kinh nghiệm thẩm mỹ trực tiếp trong sự tiếp xúc với tác phẩm bị mất đi: cảm xúc thể xác về khoảng cách khi đứng trước tác phẩm không còn, tương quan giữa kích thước thật sự của tác phẩm so với tầm nhìn cố định của con người không còn, màu sắc và sự tạo lập chất liệu chân thật của tác phẩm trong tương tác với không gian - thời gian - hệ vật chất chung quanh nó không còn, sự phản tư về niềm vui của chính người xem đối với tác phẩm do đó không còn. Khán giả internet giờ đây chỉ còn thấy một hình ảnh mang đầy tính minh họa cho tác phẩm. Hình ảnh đó cho người ta biết một cách sai lệch so với sự chính xác chân thật của tác phẩm, thu gọn nội dung vào một số khía cạnh: tranh đó vẽ gì, bố cục gì, chất liệu gì, màu sắc gồm những gì, ý nghĩa gì. Cả một số đông trong xã hội từ sự việc tiếp nhận ấy xác định một hiện thực khá sai lệch so với tác phẩm thật, và mọi bình luận, chia sẻ thậm chí phê bình đều ở trên không gian màn hình, online đó.
Ngược với hiệu quả áp đảo, bắt buộc mà tác phẩm chân thật đặt lên khán giả, hình ảnh minh họa trên internet gây ra sai lệch trong trải nghiệm thẩm mỹ trong khía cạnh sinh lý thị giác của con người. Quá trình đó đưa đến xu hướng coi trọng truyền đạt thông tin, gửi gắm cái gì đó có thể tư duy được - một trong nhiều chức năng cơ bản của việc minh họa, trong lúc địa hạt cảm giác bị đẩy lui dần. Khán giả internet trong chính tính chất số đông của cách gọi đó, đưa ra cũng từng ấy nhận định từ một nguồn thông tin được minh họa. Đồng thời, nhu cầu thẩm mỹ đòi hỏi phải có sự bù đắp trong chính bản thân phương tiện đó, hay nói cách khác là phương tiện làm nên môi trường internet đó. Và tất nhiên, một sự bù đắp đầy đủ, cho phép phương tiện làm nên internet mang vác được tính thẩm mỹ, không còn là sự bù đắp về phương tiện thị giác thông thường hay đơn thuần. Người ta không thể điều chỉnh môi trường internet như điều chỉnh ánh sáng trong nội thất gian triển lãm, khoảng cách giữa các tranh... mà thay vào đó là trang thiết bị, kích thước màn hình, độ phân giải, photoshop, layout và design... Đó là một trong những lý do thực tế ảo hay hơn mạng xã hội và khiến Instagram trở thành một mạng xã hội hình ảnh tốt hơn Facebook. Và sự thất bại của hình minh họa của tác phẩm mỹ thuật vẫn còn nguyên đó.
Còn đối với một họa sỹ, ảnh hưởng của vấn đề sâu và rộng hơn bởi vai trò vừa sáng tạo vừa thưởng thức và vừa phản tư của chính người họa sỹ đó.
Sáng tác bằng các chất liệu hiện hữu giữ họa sỹ ở lại với kinh nghiệm thẩm mỹ cụ thể, với cảm giác được xây dựng bằng giác quan cơ thể. Tuy nhiên, ảnh hưởng từ môi trường internet vẫn chẳng e ngại gì mà vươn hết các vòi xúc tu của nó. Họa sỹ, trước tiên vẫn là một khán giả rồi mới đến một người sáng tạo. Nếu công thức sáng tạo thẩm mỹ (cứ cho là có thứ ấy) được cộng dồn thêm nhiều phần thông tin, ý tứ cũng như cộng thêm nhu cầu thông tin, tư duy trừu tượng thì một trải nghiệm thẩm mỹ hữu thể biến thiên như thế nào?
Số phận của một tác phẩm thật đối với hình minh họa cho chính nó không phải là câu chuyện mới đây. Rất nhiều các danh tác trước nay được minh họa lại trong sách, tạp chí bằng các kỹ thuật đồ họa minh họa. Nhưng vấn đề rất khác ở chính sự tồn tại của chúng so với môi trường internet. Với một kích thước không đổi, những chi tiết biểu đạt, phương tiện vật chất cá biệt và tính chất áp đảo trong cái nhìn, các bản in ấn đó nhiều hơn rất nhiều một tóm lược bố cục và nội dung. Bản thân những tranh minh họa lại các tác phẩm cũng chính là một tác phẩm theo nhiều khía cạnh khác nhau.
Vài họa sỹ Đồ họa nước nhà hiện nay truyền nhau cái kinh nghiệm tránh né giấy trắng khi in tranh trắng đen (dù bằng các kỹ thuật kinh điển) vì "trông tựa bản photocopy". Bản thân người viết không thể không hồ nghi một ảnh hưởng mạnh mẽ từ môi trường internet, hoặc ít ra là từ các ảnh chụp tác phẩm - thứ sau đó được lan tràn trên mạng, lên quan niệm đó. Bởi chính lối quan niệm như vậy đã cho thấy động tác loại trừ trải nghiệm thẩm mỹ trong đời sống cụ thể. Tác phẩm khi đó chỉ còn một công thức cộng của bố cục, chi tiết hình ảnh, độ đậm nhạt. Công thức này rất khác xa so với một trải nghiệm thẩm mỹ (ban đầu), khi tác phẩm được nghĩ như mang vác một thế giới - có thật hoặc không thật - mô phỏng, xây dựng lại với cái đẹp thống trị, thông qua sử dụng chất liệu.
Vậy còn những biểu hiện nghệ thuật 'chống đối lại internet' thì sao? Rất không may rằng môi trường internet là một dạng thực tại, chứ không phải một thứ phi nghệ thuật để có thể chống đối bằng nghệ thuật. Chuyển đổi từ thực tại nghệ thuật sang thực tại internet hay thực tại đời sống thường nhật là quá trình xã hội. Cơ may thành công cho những biểu hiện mang danh nghĩa chống internet về khía cạnh trải nghiệm thẩm mỹ như vậy không nằm ở mặt xã hội của nó: tức không nằm ở việc minh họa cho bất kỳ thông tin hay tư duy trừu tượng nào.
Cuối cùng, khi xem báo đài, xem truyền hình hay tham gia internet, người ta vẫn tự nhiên có quyền thích hay không thích, khen ngợi và nhận định tùy ý. Đương nhiên, cái đẹp trong sự suy nghĩ của mỗi người, của mọi người và trải nghiệm thẩm mỹ hữu thể thực sự trong đời sống với cảm giác thuần túy và siêu nghiệm là hai khía cạnh rất khác xa nhau
Vậy còn tác phẩm mỹ thuật thì sao?
Không thể phủ nhận rằng nhờ internet mà giờ đây người ta dễ dàng xem tranh của Van Gogh, Rembrandt... Gần như tất cả các tác phẩm của các danh họa nổi tiếng cũng như những họa sỹ quan trọng khác mà lịch sử quên mất họ lâu nay. Chỉ cần một ảnh chụp tốt, rõ ràng hay một bản scan kỹ lưỡng hay một video cận cảnh được đưa lên mạng, gần như cả thế giới đều có thể coi xét. Nhưng thật ra cả thế giới chỉ trông thấy được hình chụp hoặc bản scan của chính tác phẩm đó mà thôi.
Hệ lụy của hình thức đó xảy đến nhanh. Trước hết, hệ lụy đối với khán giả mang tính số đông, toàn thể, tức là mang tính xã hội. Kinh nghiệm thẩm mỹ trực tiếp trong sự tiếp xúc với tác phẩm bị mất đi: cảm xúc thể xác về khoảng cách khi đứng trước tác phẩm không còn, tương quan giữa kích thước thật sự của tác phẩm so với tầm nhìn cố định của con người không còn, màu sắc và sự tạo lập chất liệu chân thật của tác phẩm trong tương tác với không gian - thời gian - hệ vật chất chung quanh nó không còn, sự phản tư về niềm vui của chính người xem đối với tác phẩm do đó không còn. Khán giả internet giờ đây chỉ còn thấy một hình ảnh mang đầy tính minh họa cho tác phẩm. Hình ảnh đó cho người ta biết một cách sai lệch so với sự chính xác chân thật của tác phẩm, thu gọn nội dung vào một số khía cạnh: tranh đó vẽ gì, bố cục gì, chất liệu gì, màu sắc gồm những gì, ý nghĩa gì. Cả một số đông trong xã hội từ sự việc tiếp nhận ấy xác định một hiện thực khá sai lệch so với tác phẩm thật, và mọi bình luận, chia sẻ thậm chí phê bình đều ở trên không gian màn hình, online đó.
Ngược với hiệu quả áp đảo, bắt buộc mà tác phẩm chân thật đặt lên khán giả, hình ảnh minh họa trên internet gây ra sai lệch trong trải nghiệm thẩm mỹ trong khía cạnh sinh lý thị giác của con người. Quá trình đó đưa đến xu hướng coi trọng truyền đạt thông tin, gửi gắm cái gì đó có thể tư duy được - một trong nhiều chức năng cơ bản của việc minh họa, trong lúc địa hạt cảm giác bị đẩy lui dần. Khán giả internet trong chính tính chất số đông của cách gọi đó, đưa ra cũng từng ấy nhận định từ một nguồn thông tin được minh họa. Đồng thời, nhu cầu thẩm mỹ đòi hỏi phải có sự bù đắp trong chính bản thân phương tiện đó, hay nói cách khác là phương tiện làm nên môi trường internet đó. Và tất nhiên, một sự bù đắp đầy đủ, cho phép phương tiện làm nên internet mang vác được tính thẩm mỹ, không còn là sự bù đắp về phương tiện thị giác thông thường hay đơn thuần. Người ta không thể điều chỉnh môi trường internet như điều chỉnh ánh sáng trong nội thất gian triển lãm, khoảng cách giữa các tranh... mà thay vào đó là trang thiết bị, kích thước màn hình, độ phân giải, photoshop, layout và design... Đó là một trong những lý do thực tế ảo hay hơn mạng xã hội và khiến Instagram trở thành một mạng xã hội hình ảnh tốt hơn Facebook. Và sự thất bại của hình minh họa của tác phẩm mỹ thuật vẫn còn nguyên đó.
Còn đối với một họa sỹ, ảnh hưởng của vấn đề sâu và rộng hơn bởi vai trò vừa sáng tạo vừa thưởng thức và vừa phản tư của chính người họa sỹ đó.
Sáng tác bằng các chất liệu hiện hữu giữ họa sỹ ở lại với kinh nghiệm thẩm mỹ cụ thể, với cảm giác được xây dựng bằng giác quan cơ thể. Tuy nhiên, ảnh hưởng từ môi trường internet vẫn chẳng e ngại gì mà vươn hết các vòi xúc tu của nó. Họa sỹ, trước tiên vẫn là một khán giả rồi mới đến một người sáng tạo. Nếu công thức sáng tạo thẩm mỹ (cứ cho là có thứ ấy) được cộng dồn thêm nhiều phần thông tin, ý tứ cũng như cộng thêm nhu cầu thông tin, tư duy trừu tượng thì một trải nghiệm thẩm mỹ hữu thể biến thiên như thế nào?
Số phận của một tác phẩm thật đối với hình minh họa cho chính nó không phải là câu chuyện mới đây. Rất nhiều các danh tác trước nay được minh họa lại trong sách, tạp chí bằng các kỹ thuật đồ họa minh họa. Nhưng vấn đề rất khác ở chính sự tồn tại của chúng so với môi trường internet. Với một kích thước không đổi, những chi tiết biểu đạt, phương tiện vật chất cá biệt và tính chất áp đảo trong cái nhìn, các bản in ấn đó nhiều hơn rất nhiều một tóm lược bố cục và nội dung. Bản thân những tranh minh họa lại các tác phẩm cũng chính là một tác phẩm theo nhiều khía cạnh khác nhau.
Vài họa sỹ Đồ họa nước nhà hiện nay truyền nhau cái kinh nghiệm tránh né giấy trắng khi in tranh trắng đen (dù bằng các kỹ thuật kinh điển) vì "trông tựa bản photocopy". Bản thân người viết không thể không hồ nghi một ảnh hưởng mạnh mẽ từ môi trường internet, hoặc ít ra là từ các ảnh chụp tác phẩm - thứ sau đó được lan tràn trên mạng, lên quan niệm đó. Bởi chính lối quan niệm như vậy đã cho thấy động tác loại trừ trải nghiệm thẩm mỹ trong đời sống cụ thể. Tác phẩm khi đó chỉ còn một công thức cộng của bố cục, chi tiết hình ảnh, độ đậm nhạt. Công thức này rất khác xa so với một trải nghiệm thẩm mỹ (ban đầu), khi tác phẩm được nghĩ như mang vác một thế giới - có thật hoặc không thật - mô phỏng, xây dựng lại với cái đẹp thống trị, thông qua sử dụng chất liệu.
Vậy còn những biểu hiện nghệ thuật 'chống đối lại internet' thì sao? Rất không may rằng môi trường internet là một dạng thực tại, chứ không phải một thứ phi nghệ thuật để có thể chống đối bằng nghệ thuật. Chuyển đổi từ thực tại nghệ thuật sang thực tại internet hay thực tại đời sống thường nhật là quá trình xã hội. Cơ may thành công cho những biểu hiện mang danh nghĩa chống internet về khía cạnh trải nghiệm thẩm mỹ như vậy không nằm ở mặt xã hội của nó: tức không nằm ở việc minh họa cho bất kỳ thông tin hay tư duy trừu tượng nào.
Cuối cùng, khi xem báo đài, xem truyền hình hay tham gia internet, người ta vẫn tự nhiên có quyền thích hay không thích, khen ngợi và nhận định tùy ý. Đương nhiên, cái đẹp trong sự suy nghĩ của mỗi người, của mọi người và trải nghiệm thẩm mỹ hữu thể thực sự trong đời sống với cảm giác thuần túy và siêu nghiệm là hai khía cạnh rất khác xa nhau
